Մարիամաձորեցի Արտյոմը

Աշխատանքը գիշերային էր, տևում էր մինչեւ 1-3-ը, պատահում էր մինչև լուսաբաց:

Մի քանի սրբագրիչներ էինք, մի քանիսն էլ արճիճից տառեր շարող: Այս շարողների մեջ կարճ հասակով մի տղա՝ Արտյոմը, որ չգիտես ինչու, էջերը, երբ տանում էի, որ ուղղումները վերաշարեր, անընդհատ դժգոհում էր: Բնական է, գիշեր էր, և մանավանդ ձմեռներն ամենքն աշխատում էին ժամ առաջ գործն ավարտել ու տուն գնալ: Չորս կողմից նեղում էին մեր Արտյոմին, շտապեցնում: Հետո այդ բաները, թվում է, հասկացա: Իսկ այդ ժամանակ ինքս իմ մեջ բարկանում էի, թե դիտմամբ ու անտեղի է ինձնից դժգոհում, երբ իմ պարտավոր գործն եմ անում, ինքն էլ` իր: Եվ մի անգամ, երբ մոտեցա Արտյոմին ոչ բարյացակամ վերաբերմունքս արտահայտեմ: Վեճ, որ կարող էր կռվի վերածվել, որ պատշաճ բան չէր: Բայց, այնուամենայնիվ, երբ բարկացած մոտեցա Արտյոմին, անակնկալից ապշեցի. Արտյոմի գլխավերեւում, մոտ երկու մետր բարձրության վրա հանկարծ կլոր, լուսավոր մի շրջանակ հայտնվեց (մոտ յոթանասուն սմ. շառավիղով շրջանակ էր) և շրջանակի մեջ՝ Աստվածամայրը, նկարի նման էր, բայց՝ կենդանի (միայն գլխի մասն էր): Եվ, դեռ երեք մետրի չափ կար, որ Արտյոմին հասնեի, բայց տեսիլքը տեսնելով՝ և ամենևին տեսիլքից չզարմանալով և ինչ-որ տեղ էլ` գոհ, որ Աստվածամայրն իր երևալով մեզ հեռու պահեց անիմաստ վեճ ու կռվից, հետ դարձա: Եվ ասում էի՝ Երանի քեզ, Արտյոմ, երևի տեղյակ էլ չես, որ Աստվածածինը քեզ սիրում է և իր երևալով` ինձ է հանդիմանում: Այս տեսարանը տարբեր օրերի կրկնվեց երեք անգամ: Բարկանում, գնում էի Արտյոմի հետ վեճ ու կռվի և Տիրամայրն էր որպես ինձ նախատինք ու հանդիմանանք երևում: Երրորդ անգամ Տիրամայրը խոսեց. «Անարդար ես Արտյոմի հարցում: Նրա հոգին չես ճանաչում: Ինքն արդար է: Համբերիր: Միասին ինձ համար գործ եք անելու»: Այդպես Աստվածամայրը նախ ինձ ազատեց անհեթեթ վեճ ու աշխարհիկ կռվից: Իսկ թե վեճ լիներ, ինձ աշխատանքից գուցե հեռացնեին, որովհետև քաղաքական թերթի համար այնքան էլ լավ սրբագրիչ չէի, միտքս միշտ ուրիշ տեղ, իմ գրելիք նյութերի հետ էր:

Հաճախակի նկատողություններ էի ստանում և, եթե վեճ էլ լիներ, հետևանքները չէին ուշանա: Վարձով և գրոշներով ապրող մարդու համար, այդ չար ելք կլիներ: Սակայն Տիրամոր հանդիմանությունն ինձ փրկեց: Ջանացի ընդհանրապես համբերատար լինել: Երբ իմ էջում սխալներ էին գնում, հույսս Աստծո վրա էր, որ աշխատանքից չհեռացնեն: Մինչև որ խմբագիրը` Այդին Մորիկյանը, որ հավատացյալ մարդ էր, հոգևոր էջեր էլ օրըստօրե վստահեց ինձ, ապա, իմ առաջարկով շաբաթական հոգևոր առանձին մեկ էջ էլ բացեց. «ԽՈՐԱՆԸ»: Ապա խնդրեցի գործս փոխել և «Հոգեւոր մեկնաբանի» հաստիք ստեղծեց և ազատվեցի սրբագրությունից: Եվ տեսնելով, որ աշխատատեղում, աթոռների վրա եմ քնում, իր հանգստյան սենյակն էլ տվեց, որ այնտեղ ապրեմ:

Հետո առանձին սենյակ էլ տվեց: Եվ խմբագրությունում այդպես ապրեցի յոթ տարի: Թեպետ խմբագիրները փոխվեցին, բայց Աստծո շնորհիվ` թողեցին, որ խմբագրությունում ապրեմ:

Եվ այդ ամենը եղավ Աստվածամոր բարեխոսությամբ, որովհետև լրագրողներից մեկը Այդին Մորիկյանի հոգևոր այս գործի մասին տեսիլք տեսավ ու պատմեց: Այդպես, անցման այդ տարիներին, կառավարական թերթում Այդին Մորիկյանի հետ մի փոքր քարոզություն արեցինք: Այդինը նաև համաձայնվեց, որ հոգևոր էջերով համարներից հիսուն թե հարյուր օրինակ նվիրենք բանտարկյալներին: Սակայն, շաբաթական քառասուն էջերից այդ մեկ էջն այնքան ազդու եղավ, որ, ցավոք, բամբասեցին, թե` քաղաքական թերթը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի մասնաբաժինն ենք դարձրել: Եվ էջը փակվեց:

Իսկ Արտյոմի հետ կապված տեսիլքի մասին մտածում էի. Տեր Աստված, ահա որքան տարբեր են Քո շավիղները, բայց դու ահա սրտերն ես քննում: Տեսքով հավատը մի բան չէ Քեզ համար, այլ մարդու տեսակը, այլ` ներքին հավատը, որի մասին այս մարդը գոնե մեկ բառ չասաց: Այս տեսիլքն ինձ համար միշտ թանկ, հրաշալի հուշ մնաց և ինձ համար, անհամբեր պահերիս համբերության կոչող, սուրբ հանդիմանանքով հանդիմանող կենդանի մի խրատ: Ես տեսիլքի մասին ոչ ոքի չպատմեցի, Արտյոմին էլ չպատմեցի: Կարծեցի՝ չի հավատա: Բայց մեջս զարմանք և ակնածություն առաջացավ Արտյոմի հանդեպ: Աստված հունդ ուներ մեր մեջ և կերտում էր մեզ, ամեն մեկիս առանձին, բայց ըստ Իրեն: Պիտի կարողանայինք լսել, որ ըստ Իրեն էլ առաջնորդեր:

Եվ տարիներ անցան: Արտյոմը, որ արդեն շարվածքները ոչ թե արճիճի մեքենայով, այլ համակարգիչով էր կատարում, տեղափոխվեց այլ խմբագրություն: Եվ ավելի մտերմացանք, այնքան, որ շատ անգամ իմ հոգսերն իմանալով, իր խնդիրներն էր դրանք համարում և հաճախ սրտանց օգնում էր: Եվ ես Աստծո պարգևած գրեթե եղբոր նման մի ընկեր ունեցա:

Իսկ մենք, մարդիկս՝ հաճախ արտաքնապես ենք դիտում ու դատում, և հաճախ էլ մեր փոքր խնդիրներից իզուր բարկանում, դրանք ծայրահեղացնում, անմտորեն միմյանց ատում: Եվ բարկանալով կորցնում շատ և շատ կարևոր, թանկ բաներ, ոսկի բաներ, ընկերասիրություն և մարդասիրություն:

Աստվածամայրը նախօրոք հայտնեց այն, ինչ հետո պիտի լիներ: Եվ ահա, այնպես ստացվեց, որ Աստծո կամոք, Աստվածածնի հայկական երևումների մասին սկսեցի այս մատյանը պատրաստել, որ Արտյոմն սկսեց շարել: Ամիսներ անց, մատյանի գրեթե կեսին էինք հասել, երբ ես հանկարծ հիշեցի տպարանի ձմեռային գիշերվա մեջ Աստվածածնի հայտնությունը, թե «Միասին ինձ համար գործ եք անելու»: Եվ այդ մատյանն էլ, ուրեմն, ծրագրված էր եղել, որովհետև երբևէ նման ծրագիր հասու չէի իմ առջև դնել:

Միայն Աստված գիտի, թե մեր մեջ ինչ կա և ապա ինչ է լինելու կամ ինչ գործ ենք անելու: Եվ հասկացա թե` առաջնահերթ, ոչ թե մեր դեռ չնորոգված, չվերածնված մարդկային կամքը, այլ Աստծուն լսելն է ամենահանգիստն ու ամենախաղաղը, ամենաօրհնյալը և ամենաօգտակարը ամենքիս համար էլ:

Եվ մատյանի շարվածքը մոտենում էր ավարտին, երբ այս հայտնությունը պատմեցի Արտյոմին, իսկ նա փոխադարձաբար պատմեց, թե իրենց գյուղի անունը՝ Մարիամաձոր է (Արցախ, Հադրութի շրջան), և իր դստրիկի ու քրոջ դստեր անունները՝ Մարիամ են դրել: Այդպես, Աստվածամայրն իրենց թե՛ գյուղի և թե՛ տոհմի սրբուհին է:

Ես հոգևոր մայր ունեմ, որ երկար տարիներ առաջ Նորքի Աստվածամոր եկեղեցում Տիրամորից հայտնություն է ստանում իմ նեղ օրերին ինձ օգնել: Եվ նրա անունն էլ է Մարիամ: Նաև Մարիամ են բոլոր այն կանայք, ովքեր Աստվածամոր նմանություններն ունեն և սրբանվեր են, նրանք ինչ այլ անուններ էլ ունենան, հոգով Մարիամ են: Այս հարցի մասին մի գեղեցիկ վիպակ ունի մեր գրչեղբայրներից` Հակոբ Սողոմոնյանը:

Պատահական բաներ չեն լինում:

Օրհնյա՜լ է Աստված:

Ամե՛ն:

Մաքսիմ ՈՍԿԱՆՅԱՆ

«Արցախյան վկայություններ» գրառումներից

Մեկնաբանություններ